Fala uderzeniowa jest zjawiskiem znanym nam wszystkim. W naturze powstaje ona w wyniku wyładowania atmosferycznego i jest słyszalna z wielu kilometrów. Samolot przekraczający barierę dźwięku, także wytwarza falę uderzeniową. Fala uderzeniowa to fala mechaniczna, inaczej akustyczna – o niewielkiej częstotliwości od 16 do 20 Hz. Fale uderzeniowe przenoszą energię w bolące miejsca w układzie mięśniowo-szkieletowym oraz ścięgnach ze stanami podostrymi, podprzewlekłymi i przewlekłymi.
Definicja fali uderzeniowej mówi, że jest to gwałtowny wzrost ciśnienia gazu o bardzo wysokiej amplitudzie. Fala uderzeniowa przenosi energię na duże odległości, a o jej sile może świadczyć chociażby fakt, że uderzenie pioruna powoduje drżenie szyb nawet w miejscach odległych od tego, w którym powstało wyładowanie.
Fala uderzeniowa wytworzona w specjalistycznych urządzeniach jest przenoszona do organizmu za pomocą aplikatora, a ciśnienie w obrębie tkanki może wzrastać do 100 MPa, następnie gwałtownie spaść i osiągnąć wartość ujemną. Dzięki temu fala wnika przez skórę i trafia w konkretne miejsce.
Fala uderzeniowa ma przede wszystkim działanie przeciwbólowe czyli analgetyczne oraz regeneracyjne.
W zależności od rodzaju, fala uderzeniowa posiada różne właściwości. Działanie fali zależy od ilości wyzwolonej energii i gęstości energii strumienia. W fizykoterapii stosowana jest terapia pozaustrojową falą uderzeniową określaną jako ESWT (czyli Extracorporeal Shock Wave Therapy). Oznacza to, że jest to fala uderzeniowa generowana poza organizmem człowieka. Falę uderzeniową ESWT można podzielić na dwa rodzaje
Działanie analgetyczne związane jest ze wzrostem przepływu krwi i zmniejszeniem odczynu zapalnego w miejscu poddawanym działaniu fali. Pojawiają się również teorie mówiące o niszczeniu przez falę błony komórkowej, co ma przeszkadzać w przekazywaniu sygnałów bólowych, dając efekt analgetyczny. Zaaplikowanie fali w miejscu bólu powoduje uszkodzenie włókien czuciowych z uwolnieniem neuropeptydów, które w miejscu zapalnym zapobiegają ponownemu unerwieniu tego obszaru przez zakończenia włókien nerwowych, powodując długotrwały efekt przeciwbólowy. Fale uszkadzają błony zakończeń nerwowych, dzięki czemu receptory nerwowe nie mogą gromadzić potencjału i przekazywać sygnałów bólowych. Wyzwalają wolne rodniki w okolicy zakończeń nerwowych, zmieniając środowisko chemiczne, co tłumi wyzwalanie impulsów bólowych.
Leczenie falą uderzeniową przynosi następujące korzyści
Efekty działania fali uderzeniowej pojawiają się głównie w miejscach, gdzie występuje zmiana impedancji, np. na powierzchni kość–tkanka miękka. W takich miejscach występuje poprawa procesów regeneracji i naprawa tkanek oraz osiągane są następujące efekty
Wzrost przekaźnictwa przez błonę komórkową (poprawa funkcji kanałów jonowych), stymulacja podziałów komórkowych, stymulacja podziałów cytokin komórkowych,
Poprawa krążenia krwi oraz MTB – wzrost stężenia czynnika wzrostu beta 1 – chemotaktyczny i mitogenny wpływ na osteoblasty
Zakres wykorzystania tej metody leczenia znacznie się rozszerza. Pozaustrojowa fala uderzeniowa ma zastosowanie począwszy od leczenia tak popularnych jednostek chorobowych, jak
Kolejne badania rozszerzają dzisiaj zakres działania tej metody o jej zastosowanie w przypadku
Pozaustrojowa fala uderzeniowa jest z powodzeniem wykorzystywana również w terapii opóźnionego zrostu kostnego czy leczeniu stawów rzekomych (pobudzenie naturalnego procesu osteogenezy). Ta forma leczenia daje spektakularne efekty, zwłaszcza w medycynie sportowej. W leczeniu ortopedycznym falę uderzeniową stosuje się ze względu na jej działanie przeciwbólowe i stymulację regeneracji tkanek miękkich. W wielu przypadkach jest alternatywą operacji chirurgicznej. Metoda ta wykazuje się wysoką skutecznością u pacjentów wcześniej leczonych (często bezskutecznie) innymi metodami zachowawczymi. Nie bez znaczenia jest również jej mała inwazyjność i bezpieczeństwo, szczególnie przy świeżych zespołach bólowych.
